หลุมพอเพียง” ปลูกทุกอย่างในหลุมเดียว ลดภาระการรดน้ำ
หลุมพอเพียง เป็นแนวคิดแบบบูรณาการบริหารจัดการให้มีกินมีใช้แบบประหยัดทุนประหยัดเวลา ที่เรียกว่าหลุมพอเพียงก็คือ วิธีการบริหารจัดการสิ่งที่อยู่ในหลุมตามขนาดที่กำหนด และพืชทุกอย่างเกื้อกูลอันเอง จะมีวิธีการทำอย่างไร ไปดูกันหลุมพอเพียง ปลูกต้นไม้หลากหลายในหนึ่งหลุม แต่ได้ผลดีเกินคาด พื้นที่น้อยก็ปลูกได้ หลุมพอเพียง
ฟังชื่อแล้วอาจดูงงๆ แต่ถ้าศึกษาดี ๆ จะเห็นว่ามีประโยชน์มาก หลุมพอเพียงนั้น เป็นแนวคิดในการปลูกต้นไม้แบบบูรณาการ ให้ต้นไม้ในหนึ่งหลุม ช่วยเหลือเกื้อกูลซึ่งกันและกัน พึ่งพาอาศัยข้อดีของกันและกัน
หลุมที่ว่านี้ไม่ได้สภาพเป็นหลุมลึก ๆ แต่เป็นการปลูกพืชเป็นกลุ่ม ขนาดที่น่าลองทำคือ ขนาดเส้นผ่านศูนย์กลาง 1 เมตร แต่สำหรับคนที่มีพื้นที่ว่าง เพื่อเตรียมปลูกพืช อาจจะทำหลาย ๆ หลุม ขนาดที่กำลังพอแรง คือขนาดกว้าง 80 – 100 เซนติเมตร จะทำวงกลมหรือสี่เหลี่ยมก็ได้
ระยะห่างระหว่างหลุม 4 x 4 เมตร ถ้ามีพื้นที่ 1 ไร่ จะได้ 100 หลุม หรือถ้าไม่มีที่เป็นผืนก็สร้างหลุมไว้ตาม หัวไร่ปลายนา มุมบ้าน หลังครัว ขอบบ่อน้ำ ริมทางเดิน ได้หมด ไม่ต้องมีพื้นที่เยอะก็ปลูกได้
หลุมพอเพียง เป็นวิธีการบริหารจัดการพืชที่อยู่ในหลุม เริ่มจากเตรียมพื้นที่ตามขนาดที่กำหนด แล้วก็ปลูกหญ้าแฝก เป็นรูปวงกลมหรือเป็นสี่เหลี่ยม จากนั้นปลูกไม้ในหลุมนี้ ลงได้ถึง 4 – 5 ประเภทในหลุมเดียว เพื่อลดภาระการรดน้ำ ปลูกซ้ำ และเกื้อต่อการดูแล เพราะให้ทุกอย่างเกื้อกูลอันเอง
ต้นไม้ที่จะปลูกในหลุมแบ่งเป็น 5 ประเภท
1ไม้พี่เลี้ยง เป็นไม้ที่ให้ร่มเงา เก็บน้ำ เก็บความชื้น โดยเฉพาะช่วงร้อนหรือหน้าแล้ง เช่น กล้วยน้ำว้า กล้วยหอม ควรปลูกทางทิศตะวันตก เพราะช่วยบังแสงช่วงบ่ายที่อากาศร้อนจัด เป็นพี่เลี้ยงให้พืชที่ไม่ชอบแดดจัดมาก ได้กล้วยเครือแรกเมื่อปลูก 1 ปี ก็เอาออก ปล่อยหน่อใหม่ให้ทำงาน
2ไม้ฉลาด เป็นไม้ข้ามปี ที่สามารถเอาตัวรอดได้ดี เก็บผลได้นานพอสมควร เช่น ชะอม ผักหวาน มะละกอ ผักติ้ว ผักเม็ก เริ่มเก็บกินได้ตั้งแต่ 1 เดือน ไปเรื่อยๆ
3ไม้ปัญญาอ่อน หรือ ไม้รายวัน เป็นไม้ล้มลุกปลูกง่าย แต่ต้องคอยปลูกใหม่ ดูแลรดน้ำทุกวัน แต่เก็บผลได้เร็ว ได้ทุกวัน เช่น พริก มะเขือ กะเพรา โหระพา ตะไคร้ ข่า ฟักทอง แตงไทย แตงกวา ผักบุ้งจีน คะน้า เป็นต้น เริ่มเก็บกินได้ตั้งแต่ 15 วัน
4ไม้บำนาญ เป็นไม้ผลยืนต้น ใช้เวลาปลูก 2 – 4 ปี แต่เมื่อให้ผลผลิตแล้ว เก็บกิน เก็บขายได้เรื่อย ๆ เช่น ขนุน มะม่วง มะนาว กระท้อน เงาะ ทุเรียน มังคุด ยางพารา เป็นต้น ในหลุมหนึ่งควรเลือกปลูกแค่ประเภทเดียว
5ไม้มรดก เป็นกลุ่มไม้ใช้สอยที่อายุยืน ใช้เวลาปลูกนาน เก็บไว้เป็นมรดกให้ลูกหลานขาย ก็ได้เงินก้อนใหญ่ หรือจะเอาไว้ใช้ซ่อมแซมบ้านก็ได้ เช่น ประดู่ สักทอง ยางนา สะเดา พะยูง ชิงชัน ไม้พวกนี้เป็นไม้ใหญ่ ปลูกฝั่งตรงข้าม กับต้นกล้วย
พื้นที่ใต้ร่มเงาหรือบริเวณหลุม ที่มีการเตรียมดิน ใส่ปุ่ยปรับปรุงดิน รดน้ำและดูแล ยังสามารถใช้ประโยชน์ได้อีกมาก แทนทีจะปล่อยให้หญ้าขึ้นเป็นภาระ การปลูกพืชบางอย่างที่มีกลิ่นเฉพาะ ช่วยไล่เมลง นอกจากนั้น ยังเป็นกุศโลบายที่ทำให้พืชหลักที่ต้องการปลูก เช่น ไม้ผล ไม้ยืนต้น ไม้ป่ายืนต้น เจริญเติบโตและมีโอกาสรอดสูง เพราะผู้ปลูกจะคอยห่วงใย หมั่นดูแล ทำให้พืชหลัก ดังกล่าวเจริญเติบโต ดีกว่าปกติอีกด้วย
และหากพืชชนิดใด ชนิดหนึ่งจะเบียดเบียนพืชอื่น มากเกินไปก็คอยควบคุมให้เหมาะสม ตัดแต่งทรงพุ่ม จัดพืชหรือเถาเลื้อยให้เหมาะสม สำหรับพืชพี่เลี้ยงก็ไม่ต้องมาก ในหนึ่งหลุมปลูกกล้วยเพียง 1-2 ต้น เท่านั้น คือ ต้นที่กำลังให้เครือ อีกหนึ่งต้นสำรองไว้สำหรับเครือต่อไป นอกนั้นให้ขุดหน่อไปขาย หรือไปปลูกที่อื่น
การปลูกหญ้าแฝกล้อมต้นไม้หลัก ไม่ว่าจะอยู่ในรูปแบบหลุมพอเพียง หรือไม้เดี่ยวรากหญ้าแฝกจะเป็นร่างแห ในแนวดิ่งช่วยยึดดินให้คงรูป เปรียบเสมือนกระถางธรรมชาติ เพราะปมรากแฝกจะ ช่วยเพิ่มธาตุอาหารในดิน ช่วยดูดซับน้ำในดินไว้ แทนที่จะซึมหายลงใต้ดินอย่างรวดเร็ว กอแฝกที่เบียดชิด ช่วยดักตะกอนดิน ซึ่งรวมปุ่ยที่ใส่ และ ใบแฝกที่ตัดมาคลุมดินยังช่วยรักษาดินให้ชุ่มชื้นในที่สุด
ที่มา postsod.
